Balpennen? Goedkope dingen, plastic troep, slecht voor je handschrift, waar is er een die het wél doet: balpennen hebben geen beste reputatie. Maar toch kun je je moeilijk voorstellen dat ze er niet zouden zijn. Het is inmiddels 80 jaar geleden, dat de triomftocht van de balpen begon.
80 jaar geleden werd de balpen uitgevonden dankzij knikkerende kinderen
Volgens de legende waren kinderen die na een regenbuitje op straat knikkerden de inspiratiebron voor de uitvinder van de balpen, de Hongaarse journalist Lászlo Bíró (Boedapest, 29 september 1899 – Buenos Aires, 24 oktober 1985). Het had hem vaak geërgerd dat de inkt van zijn vulpen niet snel wilde drogen. Bij de drukkerij van zijn krant zag hij dat drukinkt veel sneller droog was. Maar drukinkt is te dik voor de scherpe, gespleten pen. Bíró denkt aan de knikker en bedenkt de oplossing: maak een schrijfspoor met een klein kogeltje! Een kogeltje dat tegelijk het inktreservoir afsluit en al rollend de inkt verspreidt over het papier. Laszló krijgt in Hongarije in 1938 patent op zijn vinding, maar moet voor de nazi’s naar Buenos Aires vluchten, waar hij met zijn broer Biro Pens of Argentina opricht.
Van luxe geschenk naar massa artikel
Wereldwijd patent werd aangevraagd in 1943, en eenmaal verkregen snel doorverkocht aan de Parker Pen Company. De Parker balpennen waren aanvankelijk echte luxe geschenken: toen in New York in 1945 de eerste exemplaren werden aangeboden kostten ze $12,30, een bedrag waarvoor een fabrieksarbeider toen een hele dag moest werken! Het was het Franse BIC dat de (goedkope plastic) balpen vanaf 1950 aan de gewone vrouw en man ging gunnen. Een kantoor of bureau zonder balpen is sindsdien nauwelijks meer voorstelbaar – ondanks de opkomst van de computer en in weerwil van de fata morgana van het papierloos kantoor.
Grote balpen fabrikanten
In de VS worden elk jaar naar schatting zo’n 2 miljard balpennen geproduceerd. Volgens een brancherapport van de Keulse marktonderzoeker Marketmedia24 gaven Duitsers vorig jaar 439 miljoen euro uit aan balpennen. Senator maakt dagelijks een miljoen balpennen, Klio-Eterna, Schneider, Pelikan en Staedtler zijn vergelijkbaar. Persoonlijk ben ik fan van het Zwitserse Prodir, daar maken ze echt de beste relatiegeschenk pennen. BIC alleen al verkoopt ca 20 miljoen balpennen per dag – dat betekent dat die Fransen er sinds de jaren 50 van de vorige eeuw ongeveer 100 miljard geproduceerd hebben! Archeologen van de verre toekomst zullen er ontelbare vinden, vrees ik.
Geliefd relatiegeschenk: de balpen
Alleen al als promo worden er elk jaar miljoenen van gekocht en uitgedeeld of (de duurdere) als nuttig relatiegeschenk weggegeven. “De balpen is en blijft enorm belangrijk voor ons”, zegt het Gesamtverband der Werbeartikel-Wirtschaft bij onze oosterburen. Of het nu gaat om een bedrijf, een café, een rijschool, een disco of een personeelsfeest – talloze organisaties bedrukken de balpen om hun naam en merk in het geheugen van klanten, partners en fans te griffen. Daarmee verzkeren ze dat relaties hun naam elke dag ter hand nemen – een effectiever medium dan welke reclameboodschap dan ook.
Ook digitaal
Of je met een BIC nu echt je handschrift verknoeit, zoals velen denken, is de vraag – in veel lagere scholen zijn ze in elk geval taboe voor het aanleren van de eerste schrijfvaardigheid. Maar de meeste (jong)volwassenen schrijven desalniettemin voornamelijk met een balpen, als ze überhaupt nog met de hand schrijven. Ze zijn inmiddels in talloze kleuren, maten en modellen verkrijgbaar – soms met ingebouwde usb-stick, zaklantaarn of andere nuttige extra functies. Verzamelaars van balpennen hebben er soms tienduizenden in vitrines en ladenkasten.
Dezer dagen ‘typen’ snelle vingers miljoenen berichten en berichten in mobiele telefoons – je kunt met een digitale ‘balpen’ tegenwoordig ook op schermen schrijven en tekenen. Deze smartpens slaan de gemaakte notities en schetsen automatisch op, zodat de auteur ze later naar de computer kan overbrengen. Net als bij spraakherkenning leert de software het handschrift geleidelijk beter te ontcijferen – al moet je wel enigszins leesbaar (kunnen) schrijven.
Verantwoord en geliefd
Zoals gezegd, die miljoenen plastic balpennen zorgen voor enorme bergen afval. Gelukkig komt ook hier de ecologisch verantwoorde variant steeds sneller op – gemaakt van karton of pennen gemaakt van hout, van gerecyclede en recyclebare kunststof , van bioplastics op basis van cellulose of plantaardig zetmeel – niet of minder vervuilend, mits ze in de juiste vuilnisbak terechtkomen. Grote aanbieders beloven ook de CO2 te compenseren.
Hoe dan ook, de balpen is goedkoop en altijd welkom. Jaren geleden al vroeg GfK wie ooit iets van kantoor mee naar huis had genomen. Een op de vijf respondenten gaf toe, wel eens een balpen van de baas te hebben geleend en nooit meer teruggegeven.
